ไมโครกรีน (Microgreen) หรือ อาหารสุขภาพทางเลือก Super Food กำลังได้รับความนิยมของผู้ที่ชอบทานผักและรักสุขภาพ เพราะคุณสมบัติพิเศษของไมโครกรีนที่อุดมไปด้วยสารอาหารและสารพฤกษเคมีสูง ผักขนาดจิ๋วกินน้อยแต่ได้ประโยชน์มาก รูปแบบใหม่ของการบริโภคผัก

“ไมโครกรีน” คือ ต้นอ่อนของพืชผักชนิดต่างๆ ที่มีการงอกและยังเจริญเติบโตไม่เต็มที่ โดยอาจเพาะจากเมล็ดของพืช ผัก สมุนไพร หรือธัญพืชต่างๆ จุดเด่นของไมโครกรีนที่แตกต่างจากผักทั่วไป คือ แม้ไมโครกรีนจะเป็นผักขนาดจิ๋ว ต้นเล็กๆ แต่มีรายงานวิจัยพบว่า ไมโครกรีน มีปริมาณสารอาหารและสารพฤกษเคมีสูง เช่น ปริมาณวิตามินซี แคโรทีนอยด์ สารประกอบฟีนอล ปริมาณธาตุต่างๆ (Ca, Mg, Fe, Zn, Snและ Mo) โดยเฉพาะอย่างยิ่งสารต้านมะเร็งสูงกว่าในผักโตเต็มวัยทั่วไป ด้วยคุณประโยชน์ที่ไม่ได้เล็กตามขนาด ส่งผลให้ไมโครกรีนเป็นที่นิยมของผู้บริโภคเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง 

ผศ.ดร.ณัฐชัย พงษ์ประเสริฐ อาจารย์ประจำคณะทรัพยากรชีวภาพและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.) บางขุนเทียน กล่าวว่า แนวโน้มการบริโภคผักกำลังเปลี่ยนไป จากเดิมที่เคยทานผักต้นโตเต็มวัย ปัจจุบันคนเริ่มหันมาบริโภคไมโครกรีนหรือต้นอ่อนเพิ่มขึ้น เพราะไม่จำเป็นต้องทานผักในปริมาณมาก การบริโภคไมโครกรีนในอาหารแค่เพียงเล็กน้อยก็จะได้รับคุณค่าของสารอาหารในปริมาณที่มากกว่าการบริโภคผักโตเต็มวัยทั่วไปได้ เหมาะสำหรับผู้ที่รักสุขภาพ ทานได้ทุกเพศทุกวัย

“ปกติการบริโภคผัก เช่น บร็อคโคลี หรือคะน้าที่โตเต็มวัย เราจะคุ้นเคยกับการรับประทานกันเป็นต้นหรือหัวใหญ่ๆ แต่ต้นยิ่งโตคุณค่าสารอาหารบางชนิดยิ่งน้อยลง แต่การทานต้นอ่อนจะได้คุณประโยชน์มากกว่า เปรียบเทียบเช่นการทานต้นอ่อนบร็อคโคลีเพียง 50 กรัม ได้คุณประโยชน์เท่ากับการทานบร็อคโคลีโตเต็มวัย 1 หัว ไมโครกรีนสามารถนำมารับประทานได้หลากหลายรูปแบบ เช่น นำมาทานเป็นผักสลัด นำมาปั่นเป็นเครื่องดื่มสมูทตี้ หรือ นำมาโรยหน้าทานกับซุป สลัด หรือแซนวิช ก็ได้รับประโยชน์และได้คุณค่าทางอาหาร”

นอกจากนี้ ยังมีงานวิจัยยืนยันว่า ไมโครกรีนมีคุณประโยชน์ดีต่อสุขภาพมาก โดยเฉพาะต้นอ่อนของผักในตระกูลกะหล่ำ เช่น บร็อคโคลี คะน้า กะหล่ำปลี หัวไชเท้า (ไควาเระ) มัสตาร์ด เนื่องจากมีสารต้านมะเร็ง (Glucosinolate) ที่มีเฉพาะในผักตระกูลกะหล่ำเท่านั่น นอกจากนี้ในปัจจุบันมีการศึกษาการนำผักพื้นบ้านของไทยมาเพาะเป็นไมโครกรีนได้หลายชนิด

สำหรับผักไทยสามารนำมาทำไมโครกรีนได้เช่นเดียวกัน แต่ยังไม่เป็นที่นิยมมากนัก ผศ.ดร.ณัฐชัย กล่าวว่า เราได้มีการวิจัยหาผักพื้นบ้านที่สามารถนำมาทำไมโครกรีน เช่น กระเจี๊ยบแดง ผักขี้หูด สามารถนำมาเพาะเป็นไมโครกรีนได้ และมีคุณค่าทางอาหารไม่แพ้ไมโครกรีนต่างประเทศ ถือเป็นทางเลือกใหม่ให้กับเกษตรกรและผู้บริโภค แต่สิ่งที่ต้องคำนึงและศึกษาเพิ่มคือ กรณีผักพื้นบ้านของไทย ต้องการสภาพแวดล้อมในการเจริญเติบโตที่แตกต่างจากเมล็ดพันธุ์ผักของต่างประเทศจึงต้องมีการศึกษาและเก็บข้อมูลด้านสภาพแวดล้อม เพื่อออกแบบสภาวะแวดล้อมให้เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของผักชนิดนั้นๆ จึงจะทำให้ไมโครกรีนเจริญเติบโตดีและมีคุณค่าทางอาหารและปริมาณสารพฤกษเคมีสูง

สำหรับการเพาะไมโครกรีนนั้น มีหลักการเหมือนกับการปลูกผักทั่วไป แต่ใช้ระยะเวลาการเพาะปลูกสั้นกว่าเพียง 7-10 วันเท่านั้น ถือเป็นข้อดีอีกอย่างของการเพาะไมโครกรีน คือ เมื่อต้นอ่อนมีขนาดความสูงประมาณ 1 - 4 นิ้ว มีใบเพียง 2 - 3 ใบ ก็สามารถเก็บมาขายหรือนำมารับประทานได้แล้ว ทำให้สามารถเพิ่มรอบการผลิตได้รวดเร็วกว่าการปลูกผักต้นโตเต็มวัยทั่วไปหลายเท่า

อย่างไรก็ตามเมล็ดพันธ์ของไมโครกรีนส่วนใหญ่จะเป็นการนำเข้าจากประเทศอเมริกาและประเทศญี่ปุ่น เนื่องจาก ไม่คุ้มค่าที่จะผลิตเอง เนื่องจากต้นทุนสูง และการเพาะไมโครกรีนก็ต้องใช้เมล็ดจำนวนมาก เมล็ดพันธ์ของไทยที่เคยทำปรากฏว่ามีการงอกไม่สม่ำเสมอ 

การปลูกผักไมโครกรีน ดร.ณัฐชัย บอกว่า ได้ทำการปลูกในโรงเรือนปิด หรือระบบปิด เพื่อควบคุมสภาพแวดล้อมร่วมกับระบบการปลูกพืชแบบไม่ใช้ดิน ลดความเสี่ยงในการปนเปื้อนจากดินและสิ่งแวดล้อมได้มากกว่าการปลูกลงดินหรือการปลูกในระบบเปิด ปลอดภัยต่อผู้บริโภคและสิ่งแวดล้อม เพราะไม่ใช้สารเคมีเลย และผลิตภัณฑ์ทีใช้ปลูกก็สามารถนำไปวางขายที่ซุปเปอร์มาร์เก็ตได้ทันที ทำให้ยืดอายุไมโครกรีนได้นานขึ้น เนื่องจากไม่จำเป็นต้องตัดต้นอ่อนไปวางขาย เพราะสินค้าของเราสามารถนำไปวางที่ชั้นของสินค้าได้เลย 

ทั้งนี้ ดร.ณัฐชัย ได้ใช้พื้นที่ ที่ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี  (บางขุนเทียน )เป็นสถานที่ ทำโครงการวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตไมโครกรีนในระบบปิดควบคุมสภาวะแวดล้อมภายใต้แสงเทียม (Plant Factory with Artificial Light, PFAL) โดยได้รับการสนับสนุนของสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน) (สวก.) โดยการพัฒนาระบบต้นแบบ PFAL สำหรับผลิตไมโครกรีน ซึ่งเป็นการพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตไมโครกรีนในระบบ PFAL แบบไม่ใช้ดิน แห่งแรกในประเทศไทยที่พัฒนาต่อยอดจากเทคโนโลยีต้นแบบจากประเทศญี่ปุ่น

“ปัจจุบันก็ยังใช้สถานที่แห่งนี้ในการปลูกเพื่อผลิต และส่งขายอยู่” 

การปลูกพืชในระบบบ PFAL มีลักษณะเด่น คือ เป็นการปลูกพืชในระบบปิดภายใต้แสงเทียมที่ควบคุมสภาวะแวดล้อมต่างๆ โดยปลูกไมโครกรีนบนชั้นแนวตั้งที่มีการติดตั้งแสงเทียม เลียนแบบแสงธรรมชาติ มีระบบควบคุมสภาพแวดล้อมที่สำคัญ ได้แก่ ระบบปรับอากาศเพื่อควบคุมอุณหภูมิและความชื้น, ระบบหมุนเวียนอากาศ, ระบบควบคุมปริมาณก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ และระบบควบคุมแสงเทียมโดยใช้หลอดไฟ LED  ซึ่งนอกจากช่วยลดความเสี่ยงเรื่องของการปนเปื้อน การป้องกันโรคจากแมลง และปลอดสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อผู้บริโภคแล้ว ยังเอื้อต่อการผลิตในปริมาณมากๆ นอกจากนี้ข้อดีของการเพาะปลูกผักไมโครกรีนแนวตั้ง คือ ทำให้ใช้พื้นที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ต้องพึ่งพาสภาพภูมิอากาศ หรือฤดูกาล ปัจจุบันระบบปลูกพืชภายใต้แสงเทียม หรือ PFAL ได้นำมาใช้ในการปลูกพืชผักที่ให้ผลผลิตมูลค่าสูง ทั้งพืชใบ พืชสมุนไพร และไมโครกรีน เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม ผศ.ดร.ณัฐชัย กล่าวว่า การปลูกไมโครกรีน ไม่จำเป็นต้องปลูกในระบบปิดเท่านั้น แต่การเลือกปลูกในระบบปิดจะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดการปนเปื้อน และการใช้สารเคมีที่เป็นอันตราย

“ไมโครกรีนเริ่มวางตลาด มาสองปีแล้ว เริ่มแรกที่โกลเด้นเพลส 4-5 สาขา  ปีที่ผ่านมาเริ่มวางในเครือเดอะมอลล์ เช่น กรูเม่ศูนย์การค้า ดิเอ็มควอเทียร์, ดิเอ็มโพเรียม และสยามพารากอน และ ที่ฟูจิ ซูเปอร์มาร์เก็ต และถ้าไม่ติด COVID-19 เราคงได้วางที่ท็อปส์ ซูเปอร์มาร์เก็ต ตอนนี้เลยชะลอไปก่อนภายใต้แบรนด์ “Dr.Sprouts & Microgreens” ส่วนใหญ่จะอยู่ในเมือง ที่ผู้บริโภคมีกำลังซื้อเพราะของที่เราขาย  ราคาค่อนข้างสูง และคนไทยก็ไม่ค่อยรู้จัก คนไทยก็จะ งง ว่าเอาไปทำอะไรกิน  ตอนแรก ๆ ที่ยังไม่ได้เข้าโกลเด้นเพลง ผมเคยไปตั้ง บู้ทและไปยืนขายบริเวณสถานี รถไฟฟ้า คนไทย ไม่รู้จัก คนที่เข้ามาซื้อจะเป็นฝรั่งต่างชาติ ญี่ปุ่น คนไทยจะเข้ามาถามว่าเอาไปปลูกต่อได้หรือไม่ เพราะมันสวย และต้นเล็กๆ คิดว่าเอาไปปลูกต่อ ต้องใช้เวลา แต่ถือว่าดีขึ้น จากที่เริ่มทำ เพราะที่ญี่ปุ่นต้องใช้เวลาสิบปี กว่าคนจะเริ่มเข้าใจ และที่สำคัญข้างกล่อง จะมีคำแนะนำ ประโยชน์ของไมโครกรีน” ผศ.ดร.ณัฐชัย กล่าว

ดร.ณัฐชัย กล่าวว่า ปีที่แล้วสามารถทำยอดขายได้ หมื่นกล่อง กล่องละ 65 บาท (ขายปลีก) ยังไม่ได้กำไร แต่เริ่มมีฐานลูกค้าประจำแล้ว 

“เราต้องจัดการเองทั้งหมด ตั้งแต่ตระเวนส่ง การดูแลสินค้า บนชั้นวาง และพอเป็นของสด ของเสีย เราต้องรับผิดชอบเก็บกลับมาเอง ปีแรกที่เราทำ ของเสียกับของขายได้ ครึ่งๆ   เราพยายาม ลดของเสียลดจำนวนการส่ง ทำการคาดการณ์ว่า แต่ละสาขา ปริมาณ การซื้อเป็นอย่างไร สมัยก่อน เราส่งเยอะ เราคิดว่า วางเยอะจะดูดี ปรากฏว่ากลายเป็นของเสียเยอะ ตอนนี้ก็ลดของเสียมาได้ เหลือสัก 20%  ก็ดีขึ้น   นอกจากนี้ เราทำวิจัยไปด้วย เราจ้าง ทีซีในห้างด้วยที่เค้าจะจัดของ อะไรให้ เวลาของใกล้ ๆ จะหมดอายุเราก็จัดให้เค้ามัดรวมกัน ซื้อหนึ่งแถมหนึ่ง ถ้าเราเอาของกลับมา เราก็ต้องทิ้ง แต่ถ้าเราจับมัดรวมอย่างน้อยก็ได้ครึ่งหนึ่ง เราได้ลูกค้ามากขึ้นด้วย ซึ่งก็ดีขึ้น และให้ พีซี เขาทำรีเสิร์ชเล็กๆให้ ก็พบว่าคนซื้อ เป็นกลุ่มผู้หญิง อายุประมาณ 40-50 ปี และเริ่มมีลูกค้าที่เป็นเชฟร้านอาหาร  เพิ่มขึ้นด้วย ปกติจะส่งอาทิตย์ละครั้ง” ดร.ณัฐชัย กล่าว

นอกจากนี้ ผศ.ดร.ณัฐชัย ยังได้กล่าวถึงแผนการพัฒนาต่อยอดการผลิตไมโครกรีนว่า เนื่องจากสถานการณ์การผลิตไมโครกรีนปัจจุบันยังคงเน้นการผลิตเพื่อบริโภคสดเป็นหลัก แต่เมื่อเล็งเห็นคุณสมบัติพิเศษของไมโครกรีนที่ประกอบไปด้วยสารอาหารและปริมาณสารพฤกษเคมีสูง จึงได้วางแผนที่จะพัฒนาต่อยอดงานวิจัยไปสู่การแปรรูปไมโครกรีนเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น ผงต้นอ่อน เพื่อใช้เป็นวัตถุดิบ หรือใช้เป็นส่วนผสมของผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร หรือผลิตภัณฑ์บำรุงสุขภาพได้ในอนาคต นอกจากจะช่วยแก้ปัญหาเรื่องการตลาดแล้ว ยังเป็นอีกช่องทางหนึ่งในการส่งเสริมให้ผู้บริโภคได้บริโภคไมโครกรีนในรูปแบบที่สะดวกยิ่งขึ้น เชื่อว่าน่าจะตอบโจทย์ผู้ที่รักสุขภาพได้เป็นอย่างดี รวมถึงผู้ที่ไม่ชอบทานผักจะสามารถทานได้ง่ายและสะดวกยิ่งขึ้น

“ความฝันอยากเห็นสินค้าของตัวเอง วางอยู่บน Shelf ซึ่งก็ทำสำเร็จ และอนาคตอยากเห็นคนบริโภค ไมโครกรีน มากขึ้นเรื่อยๆ เพราะมีประโยชน์มหาศาลจริง ๆ และ ถ้ารู้จักประโยชน์ของมัน คนจะยิ่งอยากลอง”

ทรัพย์สินทางปัญญา คือแต้มต่อทางธุรกิจ สำหรับผู้ประกอบการ เพราะการค้าขายในปัจจุบันเป็นการค้าบนโลกไร้พรมแดน ซึ่งนำมาทั้งโอกาสและความเสี่ยง SMEs และภาคธุรกิจไทยควรเตรียมตัวอย่างไร ขณะเดียวกันบทบาทของกรมทรัพย์สินทางปัญญา ที่ทำหน้าที่ทั้ง สร้างสรรค์ คุ้มครอง และป้องปราบก็ปรับความยืดหยุ่นเพื่อให้ผู้ประกอบการใช้ข้อมูลที่มีให้เป็นประโยชน์สำหรับธุรกิจมากที่สุด 

นุสรากาญจนกูล รองอธิบดีกรมทรัพย์สินทางปัญญา  ได้กล่าวถึงแนวนโยบายของกรมทรัพย์สินทางปัญญาในภาพรวมนโยบายของกรมฯ ที่จะส่งเสริมทรัพย์สินทางปัญญา โดยเฉพาะให้กับผู้ประกอบการ SMEs โดยจะมองตั้งแต่เริ่มกระบวนการที่มีการสร้างสรรค์ การเข้าสู่ระบบการคุ้มครอง การเอาไปใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์และ ป้องปราบซึ่งเป็นห่วงโซ่สุดท้าย คือสร้างสรรค์ ใช้ประโยชน์ คุ้มครองและป้องปราบการละเมิด

รองนุสรา ขยายความ ในส่วนของการสร้างสรรค์  ว่า การพัฒนาฐานข้อมูลสิทธิบัตร ที่ผู้ประกอบการสามารถ นักวิจัย หรือสถาบันการศึกษา เข้าถึงข้อมูลได้ง่าย สะดวกรวดเร็ว และถ้าอยากจะรู้ว่าในอีก 5 ปีข้างหน้า หรือในวันนี้ มีเทคโนโลยีตัวไหนที่หมดอายุการคุ้มครองบ้าง เพื่อจะสามารถเอาไปต่อยอดได้กรมฯได้พัฒนาดึงขึ้นมาให้สามารถหาได้ที่เว็บไซต์ของกรม ฯ โดยเฉพาะในกลุ่มเทคโนโลยี ที่กำลังจะหมดอายุใน 5 ปี ข้างหน้า หรือว่าที่หมดไปแล้ว ซึ่งเมื่อก่อนการเข้าไปค้นหาจะไม่ได้ง่าย จะต้องเข้าไปดูในถังที่เป็นฐานรวมทั้งหมด

นอกจากนี้ ศูนย์ให้คำปรึกษาด้านทรัพย์สินทางปัญญา หรือ IPAC ทางกรมฯ ได้ใบอนุญาต (License)  เกี่ยวกับฐานข้อมูลนวัตกรรม สิทธิบัตร ที่สามารถให้ นักวิจัย สามารถเข้ามาค้นหา ข้อมูลดูภาพของนวัตกรรมข้อมูลเป็นCommercial Patent /Data Base ที่กรมฯ เช่ามาและให้ User คนทั่วไปสามารถจองเวลาเข้ามาใช้ได้  เพื่อจะได้ตรวจดูว่าวันนี้มีนวัตกรรมตัวไหนที่น่าสนใจ  และในปีงบประมาณ 2565 จะเพิ่มระบบการวิเคราะห์แนวโน้มสิทธิบัตร จะมีคนช่วยวิเคราะห์ ให้เห็นภาพ ที่เราเรียกว่าการวิเคราะห์ข้อมูลสิทธิบัตร  “Patent Landscape” เราจะเห็นภาพของแนวโน้มของการพัฒนานวัตกรรมในสาขาต่างๆ ที่เราจะรู้ว่าจะไปในทิศทางไหน เช่น  วันนี้จะมีเทคโนโลยี เรื่อง DCG ความสำคัญเรื่องสิ่งแวดล้อม  กับเรื่องของ  Bio Circular Green  ระบบเราจะวิเคราะห์ให้  เราจะเห็นได้จากข้อมูลสิทธิบัตร ประเทศไหนจดสิทธิบัตรเกี่ยวกับเทคโนโลยีกลุ่มนี้  ประเทศไทยมี position ในเทคโนโลยีตรงไหน เราก็จะได้รู้ว่า คนไทยเราเองเก่งตรงไหน  เราควรจะไปในทิศทางไหน 

คนไทยยังขอสิทธิบัตรน้อย

คนไทยคำนึงถึง ความสำคัญของการคุ้มครองเครื่องหมายทางการค้า มากขึ้น จะเห็นได้จาก  คำขอต่างๆ ที่เข้ามา ส่วนใหญ่เป็นคำขอ เครื่องหมายการค้า  ปีหนึ่งประมาณ 4.8-5 หมื่นคำขอ  ส่วนใหญ่เป็นของคนไทย  ส่วนคำขอสิทธิบัตร ประมาณ 8 พัน คำขอ ประมาณ 80% เป็นของต่างประเทศประเทศ อนุสิทธิบัตร ประมาณ 2.5-3 พันคำขอ ส่วนใหญ่เป็นของคนไทย  ส่วนการออกแบบผลิตภัณฑ์ก็จะเป็นคนไทย เป็นส่วนใหญ่ที่ยื่นขอเข้ามา

รองอธิบดีกรมทรัพย์สินทางปัญญา บอกว่า ตัวเลขจะบอกได้ว่า เช่น เครื่องหมายการค้า คนไทย เข้ามาสู่ธุรกิจ มากขึ้น เป็นเจ้าของกิจการมากขึ้น และตระหนักในเรื่องของการคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญามากขึ้น ถ้าเมื่อก่อน  ถ้าเราไม่จด  พอถูกละเมิดไปแล้วมันแก้ไขปัญหาได้ยาก ตอนนี้เรา พยายามสร้างความเข้าใจ ความตระหนัก ความสำคัญ ที่เราจะต้องใช้ IP มาเป็นเครื่องมือ ในการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับสินค้า ในการที่จะปกป้องกิจการ หรือธุรกิจของเรา 

ส่วนเรื่องสิทธิบัตร  ความแตกต่างระหว่างสิทธิบัตรและอนุสุทธิบัตร อนุสิทธิบัตร เป็น นวัตกรรมที่เทคโนโลยีไม่ซับซ้อนคนไทย ยื่นเยอะ  คนไทยยังไม่เก่ง ถึงขั้นคิดค้นนวัตกรรมที่มีขั้นการประดิษฐ์ที่สูงขึ้น  เลยสะท้อนให้เห็นว่า ต่างประเทศ ยื่นขอสิทธิบัตรในบ้านเรามากกว่าคนไทย 

“คนไทยยื่นเข้ามาจะเป็นเรื่องของการต่อยอด ไม่มีของใหม่ เทคโนโลยีไม่สูง ยกเว้นกลุ่มบริษัทใหญ่ เช่น เอสซีจี การไฟฟ้า ที่อาจจะทำสิ่งที่เป็นเทคโนโลยีขั้นสูง มีการจดสิทธิบัตรในบ้านเราและไปจดในต่างประเทศด้วย แต่สำหรับธุรกิจเอสเอ็มอี เน้นในเชิงของการจดดีไซน์  เราจะเก่งในเรื่องของการออกแบบผลิตภัณฑ์ ออกแบบบรรจุภัณฑ์ และนวัตกรรมชั้นต้น ยังไม่ได้เทคโนโลยีสูง“

Fast track

อย่างไรก็ตาม กรม ฯ ก็พยายามที่จะช่วย เพราะเรามองว่าประสิทธิภาพของกาจดทะเบียน ความเร็วความสะดวกที่ผู้ประกอบการจะได้มันจะส่งผลถึง การที่เขาจะได้รับความคุ้มครองที่ดีขึ้น ส่งผลถึงการเอาไปใช้ประโยชน์ ที่เร็วขึ้น โดยเมื่อเดือนพ.ค.ที่ผ่านมา  กรมฯ นำระบบ fast track มาใช้ในการขออนุญาตเครื่องหมายการค้า สำหรับผู้ประกอบการ ที่ไม่ได้มีหลายรายการ 5-6 รายการ หรือไม่เกิน 10 รายการ ไม่ต้องไปเข้าคิวรอ จะเข้าเงื่อนไข first action fast track  ภายใน 6 เดือน (เดิม 12 เดือน) เขาจะได้รับการหยิบมาพิจารณา มีคำสั่งว่าประกาศโฆษณา ว่าจะรับจด หรือแก้ไขเร็วขึ้น ไม่จำเป็นต้องไปรอคิว เพราะบางรายอาจจะยื่นขอมาเป็นพันรายการ

สำหรับเรื่องการต่ออายุหนังสือสำคัญ เช่น เครื่องหมายการค้า ปกติ  เครื่องหมายการค้าจดทะเบียนให้ความคุ้มครองสิบปี  ถ้ายังทำการค้าต่อ ต้องมาต่ออายุ เราก็เลยบอกว่า ถ้า รายการของคุณมีไม่เกิน 30 รายการ และไม่ได้เปลี่ยนแปลงข้อมูลจากเดิม ไปลดทอนหรือปรับ เราสามารถให้รอรับได้เลย จากเดิมต้องรอสองเดือน หรือ 60 วัน วันนี้จะเหลือ แค่ 60 นาที  

E-Certificate

สิทธิบัตร กระทบวนการแรกที่เราเริ่มทำมาได้หลายเดือนคือการออกหนังสือสำคัญ เราเริ่มทำมาได้หลายเดือนแล้ว  เป็น E-Certificate  การรับรองสิทธิ์ทางอิเล็กทรอนิกส์  จากเดิม 60 วัน ตอนนี้เราออกให้เป็นอีเมล์ เป็น E- Certificate ก่อนภายใน 15 วัน เอาไปใช้ได้เลยหลังจากนั้นจะส่งเหมือนเดิมตามไป เขาจะทำได้เร็วขึ้น /  สิทธิบัตรหรืออนุสิทธิบัตรการคุ้มครอง มันจะนับย้อยไปถึงวันที่เขา ยื่นขอจดทะเบียน เพียงแต่ว่า ถ้าได้จดเร็วขึ้นจะดี เพราะ บางรายที่เขาต้องไปทำ License 

อีกอันที่มามาช่วยในเรื่องของสิทธิบัตรคือระบบแจ้งเตือนจะมีการแจ้งเตือนบนเว็บไซต์ โดยจัดหมวดหมู่ประเภท ให้ค้นง่าย เมื่อก่อนจะรวมกันไปหมด ประเภทไหน สาขา เทคโนโลยีไหน ก็จะรวมกันไปหมด หายาก คราวนี้จะแยกหมวดหมู่ออก เช่น เคมี /ไฟฟ้า  

ลิขสิทธิ์  สามารถขอโดยใช้ไฟล์แนบมากับอีเมลได้ เมื่อก่อนต้องมาที่กรมฯ หรือไปที่สำนักงานพาณิชย์ จังหวัด เรามีระบบอีไฟล์ ที่ใช้ได้ดีมาก ๆ สำหรับคนที่ต้องการมีหลักฐานเพื่อประโยชน์ในอนาคตก็สามารถยื่นผ่านระบบอีเมลได้  แต่ สำหรับการยื่นขอเครื่องหมายการค้า กับ สิทธิบัตร อาจจะไม่คล่องมาก เพราะต้องการเอกสารเยอะ คงต้องยื่นด้วยตัวเองก่อน หรือส่งทางไปรษณีย์ 

ฟื้นตลาดกลางทรัพย์สินทางปัญญา

ตลาดกลางทรัพย์สินทางปัญญา หรือ IPmart บนเว็บไซต์ เป็นแพลตฟอร์มให้เจ้าของทรัพย์สินทางปัญญาและผู้ซื้อมาเจอกัน ตกลงกัน ซื้อขายกันได้สะดวกมากขึ้น ทำมาตั้งแต่ปี 2560  แต่ที่ผ่านมาไม่ค่อยตรงจุดประสงค์ กลายเป็นผู้ขาย มาขายโปรดักต์ของตัวเองไม่ใช่ตลาดขยายทรัพย์สินทางปัญญาอย่างที่ตั้งใจ ดังนั้นในปี 2565 กรมฯ กำลังจะปรับโฉม และทำฟังก์ชั่นให้ชัดเจน เราอยากให้ตรงนี้ เป็นการซื้อขาย IP  กันจริง ๆ เพื่อการแปลงทรัพย์สินทางปัญญา ปัญหาหนึ่งที่คนเอาไป แปลงได้ยาก เพราะมันประเมินมูลค่ายากปัญหาการประเมินมูลค่าอย่างหนึ่งนอกจาก  ขาดผู้เชี่ยวชาญ เราไม่รู้ราคากลางของ IP ลักษณะที่ใกล้เคียงกันราคาเท่าไหร่ เพราะเราไม่เคยเห็นเขาไปซื้อขายกัน และไม่มีใครเคยจะมา บอกกัน เราคิดว่า  ถ้ามันมีที่มีแหล่ง ทางกรมฯ อาจจะสามารถ ตามหรือเห็นได้บ้างว่า ราคาแต่ละตัวมันจะประมาณไหน และเอาไปใช้ประโยชน์ในการประเมินราคาทรัพย์สินทางปัญญาต่อไป 

ร่วมมือกับ จีน สกัดการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา

การละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา โดยเฉพาะการค้าขายทางออนไลน์เกิดขึ้นอย่างมากมาย เมื่อมีการค้าขายข้ามพรมแดนผ่านอีคอมเมิร์ซ การละเมิดเกิดได้ง่าย ที่ผ่านมากรมฯ ได้รับการร้องเรียนเข้ามาเยอะ โดยเฉพาะจากประเทศจีน จึงทำให้เกิดความร่วมมือ ทำเอ็มโอยูร่วมกันกับ  China National Intellectual Property  Administration  หรือ CNIPA เหมือนกรมทรัพย์สินทางปัญญา ของบ้านเรา โดย ตกลงทำความเข้าใจในรูปของการบันทึกเอ็มโอยู ขอมีโต๊ะที่ดูแลเรื่องนี้ ถ้ามีปัญหา เราจะติดต่อโดยตรง เพื่อหาทางแก้ไข  ขอคำแนะนำในทุกเรื่องที่เกี่ยวกับทรัพย์สินทางปัญญา เช่นมีคนเอาเครื่องหมายทรัพย์สินทางปัญญาของคนไทย ไปจดเยอะมากที่คนไทยอาจจะยังไม่จดในเมืองจีน แต่คนจีนเอาไปจดเอง เยอะมาก เราจะติดต่อกับเขาโดยตรงว่า ว่ามันมีจดในเมืองไทยแล้ว และเราจะทำเรื่องยื่นมา มันเป็นการ alert เขาเหมือนกัน ว่าอย่าพึ่งผลีพลาม  หรือถ้ามีการละเมิดอื่นๆ เขาก็จะช่วยแนะนำเราได้ 

“ถ้าธุรกิจ SMEs ที่กำลังโต และรู้ว่ากำลังจะทำตลาดที่ประเทศไหนลูกค้าเยอะ ควรจะต้องปกป้องตัวเองด้วยการเข้าสู่การคุ้มครองของประเทศนั้น ด้วย เช่น  ถ้าเขามีลูกค้าที่จีน ก็ควรจะจดเครื่องหมายการค้า หรือยื่นสิทธิบัตรที่จีนด้วย  โดยที่มีระบบ สิทธิบัตรหรือระบบ PCT สามารถยื่นคำขอครั้งเดียวที่ไทยและระบุไปเลยว่า จะคุ้มครองในประเทศไหนบ้าง โดยคำขอเมื่อส่งมาที่ไทย ตรวจเบื้องต้นเสร็จแล้วก็จะส่งไปที่องค์การทรัพย์สินทางปัญญาโลก เมื่อองค์การทรัพย์สินทางปัญญาโลกดู ความครบถ้วน เขาจะส่งไปที่สำนักงานที่เราขอความคุ้มครอง เขาจะ เป็นสิ่งที่ SMEs เล็ก กลางใหญ่  ที่จะออกสู่ตลาดโลก  ต้องใส่ใจ เพราะเป็นโอกาสและขณะเดียวกันก็เป็นความเสี่ยง โอกาสคือมีตลาดที่กว้างขึ้น ความเสี่ยงคือ คนที่จะละเมิดเราก็จะมากขึ้น ดังนั้นเราต้องใส่เกราะคุ้มครองไว้ เมื่อเกิดการละเมิด เราก็จะรู้ว่าเรามีสิทธิเต็มที่ อยู่แล้ว แต่ถ้าเราไม่ทำเลย ยังไงมันก็ไปไม่รอด” 

สำหรับการละเมิดในบ้านเรา ทางกรมฯ ได้ร่วมมือกับผู้ให้บริการอินเตอร์เน็ตและกรม ฯ ได้ทำเอ็มโอยู กับ Shopee / Lazada / JD central  และหน่วยงานอื่นๆ 20 กว่าหน่วยงาน รวมถึงเจ้าของลิขสิทธิ์ด้วย เพื่อที่จะร่วมมือกัน ถ้ามีการละเมิดบนอินเตอร์เน็ต ช่องทางแพลตฟอร์ม ก็จะสามารถติดกต่อกันช่วยเหลือเอาคอนเท้นนั้นลง หรือปิดร้านที่เป็นร้านขายของปลอม ได้ทันท่วงที รวมถึงในช่วงสุดท้ายถ้าละเมิดจริง ถ้าจะต้องไปที่ศาล บางครั้งจะรู้สึกว่ามันน่าเหนื่อยที่ต้องไปศาล  เสียเงิน เสียเวลา เมื่อเดือนก.พ.ที่ผ่านมา กรมฯ พึ่งจัดทำ บริการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทร่วมกับสถาบันอนุญาโตตุลาการ ก.ยุติธรรม โดยเป็นระบบไกลเกลี่ยออนไลน์  ติดต่อกันทาง Chat / อีเมล / zoom  ตกลง จ่ายค่าเสียหายให้รวดเร็ว

จากข้อมูลของ “MarketsandMarkets” คาดการณ์ว่า ในปี 2563 ที่ผ่านมา ตลาดกัญชาโลกมีมูลค่าตลาดสูงถึง 20,500 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือประมาณ 642,060 ล้านบาท และต่อจากนี้อีก 5 ปี ตลาดกัญชาโลกจะมีมูลค่าพุ่งขึ้นสูงถึง 90,400 เหรียญสหรัฐ หรือ มากถึง 2,831,328 ล้านบาท

ตัวเลขดังกล่าวทำให้กัญชากัญชงขึ้นชื่อว่าเป็นพืชแห่งความหวังของไทย ทั้งยังเป็นพืชที่จัดอยู่ใน BCG Economy หรือ เศรษฐกิจชีวภาพ เศรษฐกิจหมุนเวียน และเศรษฐกิจสีเขียว (Bio-Circular-Green Economy) อีกด้วย ซึ่งเป็นโมเดลเศรษฐกิจสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนให้กับ 4 อุตสาหกรรมเป้าหมาย (S-curves) ได้แก่ อุตสาหกรรมเกษตรและอาหาร อุตสาหกรรมพลังงานและวัสดุ อุตสาหกรรมสุขภาพและการแพทย์ และอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวและบริการ โดยวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมจะเข้าไปช่วยเพิ่มประสิทธิภาพให้กับผู้ผลิตที่เป็นฐานการผลิตเดิม เช่น เกษตรกรและชุมชน ตลอดจนสนับสนุนให้เกิดผู้ประกอบการที่ผลิตสินค้าและบริการที่มีมูลค่าเพิ่มสูงหรือนวัตกรรม

สุดเขต นราธิปภัทร กรรมการผู้จัดการ บริษัท Organ Thai จำกัด กล่าวว่า BCG จะเป็นฐานเศรษฐกิจหลักของประเทศที่สร้างมูลค่ากว่า 4.4 ล้านล้านบาท (24% ของ GDP) ใน 5 ปีข้างหน้า และเกิดการจ้างงาน 16.5 ล้านคน ซึ่งกัญชากัญชงถือเป็นหนึ่งในพืชเศรษฐกิจใหม่ที่คนกำลังจับตามอง นอกจากเป็นพืชที่มีมูลค่าสูงแล้ว ยังเป็น Circular Economy เพราะทุกส่วนของพืชตั้งแต่ใบ กิ่ง ก้าน ราก สามารถนำไปต่อยอดหรือแปรรูปทางการเกษตรได้ทั้งหมด จึงเป็น Zero waste agriculture หรือระบบการผลิตทางการเกษตรให้ปลอดวัสดุเหลือใช้ โดยในส่วนของใบสามารถนำไปต่อยอดในอุตสาหกรรมอาหาร/เครื่องดื่ม ในขณะที่ กิ่งก้านใบรากจะอยู่ในอุตสาหกรรมเครื่องสำอาง และทางการแพทย์ 

“ผมมองว่ากัญชากัญชงสามารถตอบโจทย์ในฐานะพืชเศรษฐกิจ และสามารถนำไปเป็นสินค้าเกษตรแปปรูปได้มากมาย ที่สำคัญในอนาคตประเทศไทยยังมีศักยภาพในการเป็นฐานการผลิต หรือฮับของสินค้าเกษตรแปรรูปกัญชากัญชงเพื่อส่งออกไปต่างประเทศ เพราะไทยเก่งอยู่แล้วในด้านการเกษตร ไม่ต้องพึ่งพาเทคนิคหรือโนว์ฮาวจากที่อื่น เช่นเดียวกันกับความคิดสร้างสรรค์ในการแปรรูป”

ปัจจุบันการแปรรูปกัญชากัญชงจะอยู่ในอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่มเป็นส่วนใหญ่ ดังนั้นแทนที่จะขายอาหารผสมใบกัญชา น้ำปั่นกัญชา พิซซ่ากัญชา หรือชานมกัญชา ซึ่งเป็นธุรกิจปลายน้ำ Organ Thai เลือกที่จะทำธุรกิจต้นน้ำ เนื่องจากคู่แข่งน้อย แม้ปัจจุบันฟาร์มที่ได้รับใบอนุญาตปลูกกัญชากัญชง ยังมีไม่มาก แต่มีโอกาสเพิ่มขึ้นในอนาคตอย่างแน่นอน ประกอบกับบริษัทจำหน่ายปุ๋ยมูลไส้เดือนแบรนด์ Agus และมีความรู้เรื่องวัสดุอุปกรณ์การปลูกพืชอยู่แล้ว จึงนำเข้าวัสดุอุปกรณ์เพื่อปลูกกัญชากัญชง รวมถึงให้คำปรึกษาและรับจ้างทำฟาร์มกัญชากัญชาแบบครบวงจรแก่บุคคลทั่วไปที่มีใบอนุญาตการปลูก

ด้วยการวางตำแหน่งเป็นผู้ให้บริการเพาะปลูกกัญชากัญชงครบวงจร Organ Thai จึงแบ่งกลุ่มเป้าหมายออกเป็น 2 กลุ่ม คือ B2B และ B2C

B2C เป็นกลุ่มครัวเรือน โดยบริษัทได้มีการนำเข้าวัสดุอุปกรณ์มาจำหน่าย เช่น กระถาง Air Pot , กรรไกรตัดแต่งกิ่ง, ดิน , โดมปักชำ และผงเร่งราก เป็นต้น ผ่านร้านโฮมโปร และแพลตฟอร์มออนไลน์ ได้แก่ Lazada, JD Central, Shopee, เพจ Facebook และ Instagram ซึ่งวัสดุอุปกรณ์ดังกล่าวยังรองรับการปลูกต้นไม้ที่มีมูลค่าสูงอย่างไม้ด่าง ไม้มงคล บอนไซ ไม้ฟอกอากาศ และแคกตัสได้ด้วย

“กระถาง Air Pot จะมีความต่างจากกระถางทั่วไปตรงที่ ช่วยในเรื่องการเพิ่มผลผลิตของต้นไม้ 30% เมื่อเทียบกับกระถางดำทั่วไป แม้ราคาจะสูงกว่า 2-3 เท่า แต่คุณประโยชน์และฟังก์ชั่นการทำงานดีกว่า เพราะสามารถระบายอากาศดี ทำให้รากเดินดี จึงลดการเกิดเชื้อราในราก หรือลดการเกิดโรครากเน่า ทั้งยังมีความทนทานใช้ได้นาน 5-8 ปี และนำกลับเอามาใช้ซ้ำได้ นอกจากนี้ทำให้ต้นไม้ เพิ่มผลผลิตได้” 

สำหรับ B2B เป็นเจาะกลุ่มนักลงทุน หรือเจ้าของฟาร์มทั่วไปที่มีใบอนุญาตการเพาะปลูกกัญชา โดยให้บริการที่ปรึกษาการทำฟาร์มเพาะปลูกครบวงจร รับจ้างทำฟาร์ม และให้บริการระบบสมาร์ทฟาร์มควบคุมด้วยเทคโนโลยี IoT ที่ออกแบบมาเพื่อลดต้นทุน และเพิ่มผลผลิตกัญชากัญชงโดยเฉพาะ โดยสามารถควบคุมระบบน้ำ ระบบไฟ ระบบเซ็นเซอร์ ความชื้น การไหลเวียนของอากาศ ค่าความเป็นกรดเป็นด่างในดิน และอุณหภูมิ ผ่านแอพพลิเคชั่น Farm Press ได้ตลอด 24 ชั่วโมง

“บริการของเรามุ่งเน้นการสร้างผลประโยชน์สูงสุด และลดต้นทุนมากที่สุดให้กับนักลงทุน/เจ้าของฟาร์ม โดย Customize ตามลักษณะและขนาดของที่ดิน นำองค์ความรู้หนองน้ำโมเดล และใช้แนวทางเกษตรอินทรีย์เข้ามาผสมผสาน เพราะ Organ Thai มีความชำนาญในด้าน Circular Economy อยู่แล้ว อีกทั้งยังพัฒนาระบบ IoT Controller เข้ามาใช้ควบคุมการทำงาน จึงทำให้ฟาร์มกัญชากัญชงที่เราให้บริการเป็นทั้ง Smart Farm และเกษตรแม่นยำ ที่สามารถลดต้นทุนค่าใช้จ่ายได้ 1,500,000 บาทต่อ 2 ปี ลด Human Error และลดค่าใช้จ่ายในการใช้คนดูแลได้ถึง 3 คน ในขณะที่ได้ปริมาณสารสกัด CBD เพิ่มขึ้น 20% เมื่อเทียบกับการปลูกแบบทั่วไป”

ในปีหน้า Organ Thai มีแผนที่จะพัฒนาแอพพลิเคชั่น Farm Press ให้สามารถคาดการณ์ผลผลิต 2 เดือนล่วงหน้าพร้อมฟังก์ชั่น Market Place เพื่อให้ผู้ที่สนใจซื้อผลผลิตกัญชากัญชงสามารถเข้ามาพรีออเดอร์สินค้า ในขณะที่เจ้าของฟาร์มไม่ต้องกังวลว่าผลผลิตออกมาแล้วจะขายใคร 

“การนำเทคโนโลยีมาใช้ให้ฟาร์มมีความเป็นอัจฉริยะและเป็นเกษตรแม่นยำ จะทำให้เจ้าของฟาร์มคำนวณต้นทุน และผลผลิตที่จะได้ล่วงหน้า ช่วยความเสี่ยงในการลงทุน โดยที่ผ่านมาพบว่าหากปลูกต้นกัญชา 300 ต้น จะได้ผลผลิตเป็นใบกัญชาสด ขายได้ 2,250,000 บาท/ปี ผลผลิตขั้นต่ำปีละ 150 กิโลกรัม ลำต้นกัญชา ขายได้ 1,125,000 บาท/ปี ผลผลิตขั้นต่ำปีละ 75 กิโลกรัม และรากกัญชา ขายได้ 3,375,000 บาท/ปี ผลผลิตขั้นต่ำปีละ 75 กิโลกรัม รวม 6,750,000 บาท/ปี หรือคืนทุนภายใน 2 ปี 4 เดือน”

อย่างไรก็ดี เมื่อเทียบกับระยะเวลาการปลูกประมาณ 6 เดือนแต่กลับให้ผลผลิตราคาดี เพราะใบกัญชาสดราคาประมาณ 15,000 บาทต่อกิโลกรัม ใบกัญชาแห้งราคากิโลกรัมละ 40,000 บาท ลำต้นกัญชาราคากิโลกรัมละ 15,000 บาท และรากกัญชาราคากิโลกรัมละ 45,000 บาท จึงเป็นบทพิสูจน์ได้เป็นอย่างดีว่า กัญชากำลังเป็นพืชเศรษฐกิจตัวใหม่ที่ต้องช่วยกันผลักดัน และเป็นตัวเลือกที่น่าสนใจต่อการลงทุนทั้งในแง่ทำฟาร์มเพาะปลูกหรือการแปรรูป รองรับดีมานด์ที่เพิ่มมากขึ้นในอนาคต

จากความคุ้นเคยในครอบครัวที่คลุกคลีกับชาวสวนและเกษตรกรในการจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ผักสวนครัวทั้งตลาดในประเทศและต่างประเทศ สู่การคัด ตัด แต่งผักสดที่ตลาดไทยแล้วนำส่งเข้าร้านอาหาร ในรูปแบบเดิม (Traditional wayซึ่งต้องใช้แรงงานจำนวนมากและขยายธุรกิจค่อนข้างยาก เพื่อรองรับโอกาสและศักยภาพการเติบโตของธุรกิจในปัจจุบันและอนาคต พงษ์ลดา พะเนียงเวช ซีอีโอ บริษัท เฟรซเก็ต จำกัด ได้นำเทคโนโลยีมาช่วยต่อยอดในการทำธุรกิจ และยังก่อตั้งบริษัท เฟรซเก็ต (Freshket) จำกัด เพื่อเป็นตลาดกลางในการซื้อขายวัตถุดิบผัก อาหารแห้งและอาหารสด สำหรับร้านอาหาร ผ่านออนไลน์ หรือตลาดซื้อขายวัตถุดิบออนไลน์ (E-Marketplace) www.freshket.co เมื่อ 4 ปีที่ผ่านมา

พงษ์ลดากล่าวว่า ในการทำธุรกิจของ Freshket ในช่วงแรก บริษัทมุ่งทำธุรกิจในรูปแบบของการเป็นตลาดจำหน่ายวัตถุดิบออนไลน์สำหรับร้านอาหาร เพื่อเป็นตัวกลางในการนำเสนอพืช ผักสวนครัวทุกชนิด อาทิ ผักกาด พริก ผักบุ้ง ผักคะน้า ให้กับร้านอาหารขนาดกลาง เนื่องจากมองว่า ความต้องการผักสวนครัวสดและวัตถุดิบที่มีคุณภาพสำหรับร้านอาหารมีจำนวนมากและเป็นโอกาสในการทำธุรกิจ และเป็นการเชื่อมให้ธุรกิจ 2 กลุ่มคือ ซัพพลายเออร์และร้านอาหารสามารถซื้อขายสินค้าระหว่างกันได้ง่ายขึ้น โดยซัพพลายเออร์และร้านอาหารที่ต้องการซื้อขายสินค้าผ่าน Freshket จะต้องสมัครสมาชิกเพื่อลงทะเบียนกับระบบการซื้อขายออนไลน์ นอกจากนี้ Freshket ยังมีระบบหลังบ้านที่ซัพพลายเออร์สามารถรับออร์เดอร์ ส่งใบเสนอสินค้า และ เช็กสต็อกสินค้า เป็นต้น ซึ่งจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของซัพพลายเออร์ รวมถึงอำนวยความสะดวกมากยิ่งขึ้น

จากการดำเนินงานมากว่า 4 ปี Freshket ในปัจจุบันไม่ได้เป็นเพียงตลาดซื้อขายวัตถุดิบสำหรับร้านอาหารเท่านั้น บริษัทยังปรับตัวสู่การเป็น ฟู้ดซัพพลายเชนโซลูชั่น ที่รองรับธุรกิจจัดซื้อจัดหาวัตถุดิบสำหรับลูกค้าร้านอาหาร ลูกค้าทั่วไป มีการจัดการกระบวนการแปรรูปและจัดเตรียมวัตถุดิบพร้อมปรุง อาทิ ผักหั่นฝอย ไข่เหลวบรรจุขวด เป็นต้น บริการจัดเก็บและกระจายสินค้า รวมทั้งเป็นตัวแทนนำเข้า-ส่งออกสินค้าเกี่ยวกับอาหารจากทั่วโลก มีการนำเทคโนโลยีปัญหาประดิษฐ์ (Artificial intelligence) หรือ เอไอ มาช่วยในระบบการคาดการณ์ (Forecast) และระบบอื้นๆเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานด้วย

Freshket เข้ามาช่วยแก้ปัญหาของร้านอาหาร ที่ต้องสั่งซื้อวัตถุดิบในการประกอบอาหาร ทางแฟกซ์ อีเมล หรือ ไลน์ ซึ่งต้องระบุขนาด ความสด คุณภาพของผัก ของสด ซึ่งต้องลงรายละเอียดปลีกย่อยมาก ทำให้ร้านอาหารต้องใช้เวลาหลังปิดร้านเตรียมสั่งของในวันรุ่งขึ้น และยังต้องเสียเวลา 3-4 ชั่วโมง กว่าจะเสร็จ เฟรชเก็ตเข้ามาช่วยแก้ปัญหาเดิมๆ โดยสร้างเวิร์คโฟลว์ (Workflow) เชื่อมต่อความต้องการของร้านอาหารไปสู่ซัพพลายเออร์หรือเกษตรกรได้สะดวกง่ายดาย ไม่จำเป็นต้องเสียเวลา และยังรับสั่งสินค้าจากร้านอาหารด้วย โดยเฟรชเก็ตมีโกดังสินค้า (Warehouse) 8 แห่งทั่วกรุงเทพ เพื่อเป็นโกดังเก็บสินค้า รองรับการสั่งสินค้าและกระจายสินค้าไปยังลูกค้าในกรุงเทพและปริมณฑล”พงษ์ลดา กล่าวและว่า 

ระบบฟู้ดซัพพลายเชน โซลูชั่น (Food Supply Chain solution) ในปัจจุบันนอกจากตัวแพลตฟอร์มที่ทำให้ร้านอาหารสามารถสั่งสินค้าวัตถุดิบทางออนไลน์ได้ 100 เปอร์เซ็นต์แล้ว บริษัทยังมีการเชื่อมต่อ (Plug-in) ระบบเข้ากับระบบโกดังสินค้า (Warehouse) และระบบขนส่ง หรือโลจิสติกส์ เพื่อให้บริษัทสามารถสั่งซื้อสินค้าจำนวนมาก (Bulk) และสามารถให้บริการส่งสินค้าให้กับร้านอาหารได้อย่างมีคุณภาพและมีประสิทธิภาพในเวลาที่แน่นอนด้วย ทั้งนี้เพื่อให้สามารถทำงานที่มีความสอดคล้องกันมากยิ่งขึ้นละเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานมากขึ้นด้วย

“ในกระบวนการของ ฟู้ดซัพพลายเชน เรายังมีหน้าที่รวบรวมออร์เดอร์จากร้านอาหารเล็กๆแล้วก็ไปสั่งซื้อวัตถุดิบ กับซัพพลายเออร์เป็น Bulk ซัพพลายเออร์ก็มาส่งที่แวร์เฮ้าส์ ของเรา เพื่อที่เราจะได้ตรวจสอบคุณภาพของสินค้า และการที่เราซื้อเป็น Bulk ก็ได้ราคาดี มันก็ตอบโจทย์ร้านอาหารในการที่ได้สินค้าคุณภาพดีและราคาถูก สามารถส่งสินค้าได้ตรงเวลาและมีบริการหลังการขายที่ดี” พงษ์ลดา กล่าว

ปัจจุบัน Freshket มีสินค้ารองรับความต้องการของลูกค้าร้านอาหารและลูกค้าทั่วไปมากว่า 5,000 รายการ ใน 22 หมวดสินค้าเพื่อเสริ์ฟร้านอาหารและลูกค้าทั่วไป อาทิ อาหารสด อาหารแห้ง เนื้อสัตว์ เป็นต้น มีฐานลูกค้าร้านอาหารประมาณ 4,000 ราย

อย่างไรก็ตามในช่วงสถานการณ์ COVID-19 ปีที่ผ่านมา มีร้านอาหารที่เป็นลูกค้าหลักของบริษัทได้รับผลกระทบและมีการเติบโตที่ชลอตัว บริษัทจึงได้เปิดแพลตฟอร์มของฟู้ดซัพพลายเชน รองรับลูกค้าทั่วไป หรือ กลุ่มคอนซูเมอร์ ทำให้มีฐานลูกค้าเพิ่มขึ้นมากกว่า 10,000 รายนับจากปีที่ผ่านมาโดยรวมมีการสั่งสินค้าอยู่ที่ประมาณ 10,000 ออร์เดอร์ต่อเดือนเมื่อปลายปีที่ผ่านมา ประมาณ 80-85% เป็นลูกค้าร้านอาหาร และในปีนี้มีเมื่อมีลูกค้าทั่วไป ทำให้มีการสั่งสินค้าประมาณ 40,000 ออร์เดอร์ต่อเดือน ประมาณ 60-65% เป็นลูกค้าทั่วไป โดยปัจจัยที่ส่งผลให้มีการเติบโตอย่างมากเนื่องจากสถานการณ์โควิด-19 ราคาและคุณภาพของสินค้า รวมถึงบริการหลังการขาย เป็นต้น โดยบริษัทมีซัพพลายเออร์มากกว่า 100 ราย

“เมื่อมีสถาการณ์ COVID-19 ปีที่แล้ว ตลาดร้านอาหารค่อนข้างซบเซาลง ก็เลยเปิดแพลตฟอร์ม ให้กับคอนซูเมอร์ทั่วไปด้วย ก็เลยเสิร์ฟทั้ง 2 เซ็กเม้นท์ แม้ว่าเป้าหมายหลักจะเป็นร้านอาหาร และช่วงโควิด Lock down ลูกค้าบ้านก็เข้ามาเยอะมันเป็นออร์แกนิคที่เข้ามาเองตามสถานการณ์” พงษ์ลดา กล่าว

 สำหรับแผนงานในอนาคต Freshket จะขยายทั้งในส่วนของสินค้าและพื้นที่ให้บริการ โดยในส่วนของรายการสินค้ามีแผนที่จะขยายไลน์สินค้าสำหรับสินค้าที่ความหลากหลายรองรับโรงงานผลิตอาหาร (Food manufacturer) เป็นต้น 

อย่างไรก็ตาม พงษ์ลดา กล่าวว่า สถานการ์ COVID-19 ยังจะอยู่ต่ออย่างต่ำ 6 เดือน และบริษัทจะนำเสนอสินค้าที่หลากหลายให้กับลูกค้ามากขึ้น เพื่อให้ร้านอาหารสามารถคิดค้นเมนูใหม่ๆมากขึ้นเพื่อรองรับกับความต้องการของลูกค้าที่หลากหลาย เนื่องจากยังเป็นตลาดที่มีโอกาสและมีศักยภาพสูง 

นอกจากนี้บริษัทมีแผนที่จะร่วมกับพันธมิตรในการรับออร์เดอร์สินค้าผ่านพันธมิตรและให้พันธมิตรเป็นผู้ส่งสินค้าไปยังลูกค้าปลายทางด้วย คาดว่าจะเริ่มให้บริการภายในสิ้นปีนี้ และภายในสิ้นปีนี้บริษัทคาดว่าจะมีการสั่งสินค้าประมาณ 80,000 ออร์เดอร์ต่อเดือนภายในสิ้นปียังจะมีการระดมทุนเพิ่มจากนักลงทุน(Raise fund)สำหรับสตาร์ทอัพ Series A plus ด้วย นอกจากนี้ยังมีแผนที่จะขยายไปยังหัวเมืองใหญ่เพื่อเพิ่มศักยภาพในการขยายตลาด  และในปี 2024 มีแผนที่จะขยายไปยังตลาดต่างประเทศด้วย

เมื่อพูดถึง “โกโก้” เชื่อว่าหลายคนมองว่าเป็นพืชเศรษฐกิจที่ปลูก และแปรรูปในต่างประเทศเป็นส่วนใหญ่ แต่ในความเป็นจริงแล้ว “ประเทศไทย” ก็สามารถปลูก และแปรรูปโกโก้คุณภาพดีไม่แพ้ชาติใดในโลกได้เช่นกัน! 

Cocoa Valley แบรนด์โกโก้สัญชาติไทย ก่อตั้งโดย “คุณมนูญ ทนะวัง” ชายหนุ่มที่ตัดสินใจลาออกจากงานประจำ ทิ้งเงินเดือนหลักแสน แล้วพาครอบครัวกลับมาเริ่มต้นชีวิตเกษตรปลูกโกโก้ที่บ้านเกิดของตัวเองที่อำเภอปัว จังหวัดน่าน พร้อมทั้งทำโฮมสเตย์ “Cocoa Valley Resort” และคาเฟ่“Cocoa Valley Café” กระทั่งทุกวันนี้เป็นหนึ่งใน Destination ของจังหวัดน่าน และเป็นสวรรค์ของคนรักโกโก้และช็อกโกแลต ขณะเดียวกันได้ส่งต่อความรู้การปลูกโกโก้ให้กับเกษตรกรในชุมชน เพื่อให้คนในท้องถิ่นมีรายได้เพิ่มขึ้น 

จากคำถาม​ “เราเกิดมาทำไม?” สู่การเดินทางหาความหมายชีวิตที่แท้จริง 

หากย้อนกลับไปกว่าจะมาเป็น “Cocoa Valley” เริ่มต้นมาจาก มนูญเมื่อสมัยยังทำงานกับบริษัทน้ำมันของอเมริกาที่เข้ามาลงทุนในไทย ประสบความสำเร็จในหน้าที่การงาน และได้เงินเดือนหลักแสนตั้งแต่อายุ 27 ปี แต่หลังจากทำงานไปเรื่อยๆ เขารู้สึกอิ่มตัวกับงานประจำที่ทำมาตลอด 16 ปี แม้งานนั้นจะทำให้เขามีเงิน มีบ้าน มีรถ มีชีวิตครอบครัวที่มั่นคงก็ตาม 

มนูญ มักจะตั้งคำถามกับตัวเองตลอดว่า “เราเกิดมาทำไม ?” ในที่สุดเขาค้นพบว่าวิถีชีวิตแบบ Routine ที่ตื่นเช้ามา ทำงาน หาเงิน ไปทำงานวนลูปอย่างนี้ไปเรื่อยๆ ไม่ใช่คำตอบของคุณค่าชีวิตที่แท้จริงสำหรับตัวเขาเอง จนนำไปสู่การตัดสินใจลาออกจากงานประจำ และพาครอบครัวกลับบ้านเกิดที่“อำเภอปัว จังหวัดน่าน”

“ตั้งแต่เรียนจบ เราพยายามหาเงิน ทำงานดีๆ เพราะคิดว่าการมีครอบครัวที่ดี มีทุกสิ่งทุกอย่างตามที่คนอื่นประสบความสำเร็จมีกัน จะทำให้เรามีความสุข แต่จริงๆ แล้วมันไม่ใช่สำหรับเรา ผมตั้งคำถามกับตัวเองว่า เราเกิดมาทำไมกันแน่ ? ตอนนั้นก็ยังตอบคำถามของตัวเองไม่ได้ว่าทำไม เพราะชีวิตเราหมุนไปตามภารกิจประจำวัน ไม่ได้มีเป้าหมายในชีวิต สุดท้ายค้นพบว่า ความฝันและความสุขคือ เวลาที่เราได้กลับบ้านเกิด จึงตัดสินใจกับภรรยาพาครอบครัวกลับมาตั้งต้นชีวิตใหม่ที่บ้านเกิด” 

เมื่อกลับมาที่น่านคุณมนูญตัดสินใจทำการเกษตร เนื่องจากคุณพ่อคุณแม่เป็นเกษตรกรอยู่แล้ว จึงมองว่าสามารถนำความรู้ของครอบครัวมาพัฒนาต่อยอดได้ 

ขณะที่การเกษตรในจังหวัดน่าน ส่วนใหญ่ปลูกข้าว และพืชหมุนเวียน แต่คุณมนูญเลือกปลูก “โกโก้” ด้วยเหตุผลว่าชอบเครื่องดื่มโกโก้ และอยากทำการเกษตรรูปแบบใหม่ ที่ไม่ได้ทำเพื่อขายผลผลิต แต่สามารถนำผลผลิตนั้น มาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เพื่อสร้างคุณค่าเพิ่มให้กับผลผลิตทางการเกษตร 

สวนโกโก้จึงเริ่มต้นขึ้นพร้อมกับการพัฒนาปรับปรุงโฮมสเตย์ของครอบครัว โดยในระหว่างรอผลผลิตเติบโต คุณมนูญได้ไปเรียนวิธีการแปรรูปโกโก้ที่ต่างประเทศเพื่อนำความรู้มาปรับใช้ในกระบวนการแปรรูปผลสด เป็นวัตถุดิบโกโก้ และช็อกโกแลตสำหรับทำเครื่องดื่ม, ขนมหวาน และผลิตภัณฑ์ต่างๆ

“ผมเอาความรู้ที่ศึกษามา ทดลอง คิดค้นหาวิธีด้วยตัวเอง เพราะโกโก้แต่ละพื้นที่ มีปัจจัยอุณหภูมิ แร่ธาตุในดิน และภูมิประเทศแตกต่างกัน จะให้รสชาติ และกลิ่นแตกต่างกัน เพราะฉะนั้นผมต้องหาวิธีสร้างผลผลิตโกโก้ ที่มีคาแรคเตอร์ของตัวเองให้ได้”

ขยายองค์ความรู้ให้เกษตรกรท้องถิ่น 

หลังจากปลูกโกโก้ และแปรรูปได้สำเร็จ มนูญก็ได้ขยายองค์ความรู้ และคำแนะนำในการปลูกโกโก้แบบอินทรีย์ให้กับเกษตรกรในชุมชนที่สนใจอยากปลูกด้วยเช่นกัน 

“โกโก้ทั้งในแปลงปลูกของตัวเอง และของเกษตรกรเป็นโกโก้อินทรีย์ ไม่ใช้สารเคมี เพราะด้วยความที่เราเป็นลูกเกษตรกร ทำให้รู้ว่าทำไมเกษตรกรไทย ไม่สามารถลืมตาอ้าปากได้ เพราะสุดท้ายติดอยู่ที่ต้นทุน ทั้งต้นทุนยาฆ่าแมลง ปุ๋ย และยาต่างๆ ซึ่งเกษตรกรมองแค่ว่าปีนั้นๆ เขาจะขายได้เท่าไร เขาไม่รู้ด้วยซ้ำว่าทำไมยิ่งทำ ยิ่งขาดทุน เนื่องจากต้นทุนค่อนข้างคงที่ ในขณะที่ราคาพืชผลการเกษตรเปลี่ยนแปลงตลอดเมื่อทำแล้ว ราคาเท่าไรก็ต้องขาย เราเลยตั้งต้นว่าจะปลูกโกโก้อินทรีย์ เพื่อให้ต้นทุนการปลูกน้อยที่สุด จนเราได้มาตรฐาน EarthSafe อินทรีย์วิถีไทย” 

ผลสดโกโก้ที่เกษตกรปลูกนั้น ทาง Cocoa Valleyจะรับซื้อในกิโลกรัมละ 20 บาท สูงกว่าราคาท้องตลาดที่ขายกันกิโลกรัมละ 5 – 10 บาท ซึ่งปัจจุบันปริมาณการปลูกโกโก้ในอำเภอปัว มีประมาณ 50,000 ต้น หรือคิดเป็นผลโกโก้สด10 – 20 ตันต่อเดือน 

เหตุผลที่ Cocoa Valley รับซื้อผลสดโกโก้ในราคาสูงกว่าตลาด มาจาก 2 ปัจจัยหลักคือ 

1. เพื่อแบ่งปันและสร้างความยั่งยืนให้กับทั้งเกษตรกรได้มีรายเพิ่มขึ้น ในขณะที่ Cocoa Valleyได้ผลผลิตมาแปรรูป ต่อยอดเพิ่มมูลค่าสินค้าทางการเกษตร 
2. ผลผลิตที่รับซื้อตรงจากเกษตรกร แล้วนำมาแปรรูปที่โรงงานของ Cocoa Valleyทำให้ไม่ต้องผ่านพ่อค้าคนกลาง จึงไม่มีการบวกราคาเพิ่มเป็นทอดๆ และเมื่อผลผลิตส่งตรงจากสวน ก็ทำให้ต้นทุนค่าขนส่งน้อย 

พลัง “บอกต่อ” สร้างแบรนด์ Cocoa Valley 

หัวใจสำคัญที่ทำให้ Cocoa Valley เป็นที่รู้จักในกลุ่มนักท่องเที่ยว มาจากพลัง “บอกต่อ”โดยเฉพาะด้านคุณภาพสินค้า ไม่ว่าจะเป็นเครื่องดื่ม, ขนมหวาน และผลิตภัณฑ์รูปแบบต่างๆ เช่น โกโก้ผง, โกโก้นิบส์

“พลังการตลาดที่สำคัญของ Cocoa Valley คือ การบอกต่อจากลูกค้าที่มาใช้บริการ โดยผมดูการตอบรับของลูกค้าจากการ Check-in บนโซเชียล ลูกค้าที่มาใช้บริการคาเฟ่ จะบอกต่อกันว่าเป็นโกโก้ที่แตกต่าง และอร่อย เนื่องจากเราใช้วิธีการแปรรูปโกโก้ที่ไม่ได้ผสมไขมันเทียม และไม่สกัดไขมันโกโก้ หรือสารต่างๆ ที่เป็นข้อดีของโกโก้ออกเพื่อให้ได้โกโก้ และช็อกโกแลตแท้ ทำให้เกิดการบอกต่อในเรื่องคุณภาพ” 

ลุยตลาดออนไลน์ รับมือ COVID-19

การเกิดขึ้นของ COVID-19 สร้างผลกระทบเกือบทุกธุรกิจ ไม่เว้นแม้แต่ Cocoa Valleyทั้งโฮมสเตย์ ​และคาเฟ่ เนื่องจากอิงกับตลาดท่องเที่ยวเป็นหลัก โดย95% ของลูกค้าเป็นกลุ่มท่องเที่ยวในจังหวัดสีแดงเข้ม ทั้งกรุงเทพฯ และปริมณฑล แต่แม้ลูกค้านักท่องเที่ยวจะลดลงทว่า Cocoa Valleyยังคงรับซื้อผลผลิตจากเกษตรกรเหมือนเดิม ขณะเดียวกันได้ปรับตัวมาขายสินค้าผ่านช่องทางออนไลน์

“ที่ผ่านมาเราไม่เคยขายออนไลน์ เราขายผ่านหน้าร้านคาเฟ่ของเรา 100% ทำให้เมื่อปรับมาขายออนไลน์ ต้องพัฒนาสินค้าใหม่ ปรับสูตรขนม และแพคเกจจิ้งให้สามารถจัดส่งได้อย่างปลอดภัย รักษาคุณภาพสินค้า และตอบโจทย์ความสะดวกลูกค้า เช่นชุดโกโก้ฟองดูว์พร้อมรับประทาน แถมเตาฟองดูว์มาให้” 

นอกจากนี้ได้ปั้น Sub-brand “โกโก้ปัง” ขายเครื่องดื่ม และขนมปังช็อคโกแลตหลากหลายเมนู เช่น โกโก้มิ้นท์, ขนมปังหน้าช็อคโกแลต โดยทำราคาให้ต่ำกว่า Cocoa Valley เพื่อเจาะกลุ่มลูกค้าท้องถิ่น 

ส่งเสริมเกษตรกรบนดอยปลูกโกโก้ เพิ่มพื้นที่สีเขียว -ทดแทนการทำลายป่า 

นอกจากการให้องค์ความรู้กับเกษตรกรในอำเภอปัว ปลูกโกโก้เพื่อสร้างรายได้แล้ว คุณมนูญ ยังเดินหน้าส่งเสริมเกษตรกรบนดอยในจังหวัดน่านหันมาปลูกโกโก้ แทนการปลูกข้าวโพด เพื่อสร้างพื้นที่ป่าให้เพิ่มขึ้น 

“เป้าหมายของผม ไม่ได้ต้องการทำธุรกิจให้เติบโตได้สูงสุด หรือไกลสุด แต่อยากทำให้จังหวัดของเรา บ้านเกิดของเราดีขึ้น อย่างการส่งเสริมเกษตรกรบนดอยหันมาปลูกโกโก้ จากทุกวันนี้ปลูกข้าวโพดเป็นหลัก เนื่องจากพื้นที่บนดอย มีข้อจำกัดด้านน้ำ ทำให้ไม่สามารถปลูกอะไรได้มาก ซึ่งข้าวโพดต้องการแค่ฝนเดียว ปลูกและขายผลผลิตได้เลย และหากจะได้เงินเยอะขึ้น เขาจะขยายพื้นที่ปลูก กลายเป็นการทำลายป่า 

เราอยากเห็นน่านมีภูเขาหัวโล้นน้อยลง และถูกทดแทนด้วยการปลูกต้นไม้ เช่น โกโก้ ซึ่งเป็นพืชยืนต้น ปลูกแล้วอยู่ได้ 50 – 60 ปี เพื่อเพิ่มพื้นที่ป่าในจังหวัดน่านมากขึ้น และสามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรกรได้จริง ดังนั้นในช่วง 2 – 3 ปีที่ผ่านมา เราเข้าไปส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกโกโก้ แต่ด้วยความที่โกโก้เป็นพืชต้องการน้ำ ขณะที่บนดอยไม่มีน้ำตลอดทั้งปี จึงต้องทำระบบน้ำขึ้นมา” 

โดยปีนี้เป็นปีแรกที่ทำสำเร็จที่“หมู่บ้านห้วยลอย” คุณมนูญรับซื้อผลโกโก้สดจากเกษตรกรบนดอยในราคา 25 – 30 บาท เป็นราคาสูงกว่าที่อื่น เนื่องจากการปลูกบนดอย ทำให้เกษตรกรมีต้นทุนค่าขนส่งจึงอยากให้เกษตรกรได้ผลตอบแทนที่พึงพอใจ และแผนจากนี้คุณมนูญจะถอดแบบความสำเร็จดังกล่าว ขยายไปในหลายพื้นที่

“ภาพในอนาคตที่อยากเห็นคือ อยากเห็นการปลูกโกโก้ทดแทนการทำลายป่าให้กับคนบนดอย และเมื่อเกษตรกรมีรายได้ที่เขาอยู่ได้ เขาก็ไม่จำเป็นต้องบุกรุกทำลายป่าส่วนการแปรรูป และการตลาด ด้วยความที่โกโก้ถูกนำไปใช้หลากหลาย และใช้เยอะกันทั่วโลก จึงมี Demand ในตลาดสูง ดังนั้นการส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกโกโก้ ทำให้ได้ทั้งปริมาณผลผลิตเพิ่มขึ้น และสร้างประโยชน์ไปด้วยในเวลาเดียวกัน” มนูญ สรุปทิ้งท้ายถึงเป้าหมายในอนาคต